110 Χρόνια από τη Σφαγή των Ελλήνων της Νήσου Σάσωνος.

 Η Σφαγή της Σάσωνος κατά των Ελλήνων κατοίκων της νήσου από Αλβανούς άτακτους έλαβε χώρα στις 16 Ιουλίου 1914.

Ο νόμος - όνειδος για την παράδοση της Σάσωνος στην Αλβανία


Η κυβέρνηση Βενιζέλου χωρίς ίχνος διορατικότητας, παραβλέποντας τη χαώδη κατάσταση που επικρατούσε στην Αλβανία και τον αυτονομιστικό αγώνα των Βορειοηπειρωτών που βρισκόταν σε εξέλιξη υπέκυψε στις πιέσεις, που προέρχονταν κυρίως από την Ιταλία και δευτερευόντως την Αυστρία και κατέθεσε στις 5 Μαΐου 1914 στη Βουλή νομοσχέδιο «Περί παραχωρήσεως της νησίδος Σάσωνος εις την Αλβανίαν». Σύμφωνα με αυτό επιτρεπόταν η παραχώρηση "εις την Αλβανικής Επικράτειαν της νησίδος της Σάσωνος, ανηκούσης τω Ελληνικώ Βασιλείω δυνάμει του άρθρου 2’ της περί παραχωρήσεως των Ιονίων Νήσων Συνθήκης του Λονδίνου της 17/29 Μαρτίου 1864".


Παραθέτουμε τον νόμο αυτούσιο όπως δημοσιεύθηκε στο Φύλλο Εφημερίδος της Κυβερνήσεως της 7ης Ιουνίου 1914. Πηγή μας είναι το βιβλίο του Δρα Ιωάννη Σ. Παπαφλωράτου «Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΓΝΩΣΤΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ». Ο Δρ. Ι. Σ. Παπαφλωράτος παραθέτει την πρώτη σελίδα του ΦΕΚ, μέσα από το προσωπικό του αρχείο. Δυστυχώς υπουργοί της Κυβέρνησης που ψήφισαν αυτόν τον απαράδεκτο νόμο ήταν ορισμένοι από τους σημαντικότερους Έλληνες πολιτικούς του πρώτου μισού του 20ου αιώνα: Γ. Στρέιτ, Α. Διομήδης, Κ. Ρακτιβάν, Κ. Δεμερτζής, Ε. Ρέπουλης (ίσως ο κορυφαίος ρήτορας που έχει περάσει από την ελληνική Βουλή), Α. Μιχαλακόπουλος, Ι. Τσιριμώκος.


Το νομοσχέδιο ήρθε στη Βουλή στις 5 Μαΐου 1914. Η Αντιπολίτευση αντέδρασε έντονα. Παραθέτουμε ορισμένα αποσπάσματα από τις ομιλίες των πολιτικών στο θέμα της Σάσωνος, καθώς και σελίδες από την εφημερίδα «Εμπρός», όπου γίνεται φανερή η σφοδρή αντιπαράθεση Κυβέρνησης Βενιζέλου και Αντιπολίτευσης. Στην εφημερίδα, το νησί αναφέρεται ως «ο Σάσων».



Αποσπάσματα από τις θυελλώδεις συζητήσεις στη Βουλή:

Ο Δημήτριος Ράλλης είπε: «Το ζήτημα των βορειοηπειρωτικών συνόρων συνδέεται προς το ζήτημα της παραχωρήσεως της Σάσωνος, διότι εκείθεν ήρξατο το κατρακύλισμα της Ελληνικής Διπλωματίας. Η ευκολία μεθ’ ης ο κ. Πρωθυπουργόςεγκατέλειψε το ζήτημα της Αυλώνος είναι εκείνη ήτις επηύξησε την βουλιμίαν εκείνων, οίτινες επέβαλον όλα τα μετά ταύτα γενόμενα».


Ο Υπουργός Εξωτερικών Γεώργιος Στρέιτ παρουσίασε μία πολύ παράδοξη άποψη, ότι η Σάσων είχε σημασία στρατηγική για όποιον κατείχε και την Αυλώνα. Για όποιον δεν κατείχε την Αυλώνα, η κυριαρχία επί της Σάσωνος ήταν μειονέκτημα!


Ο Δημήτριος Γούναρης είπε: «Αλλά μετά της νησίδος ταύτης παραχωρούμεν χώραν απελευθερωθείσα, χώρα ανακτηθείσα υπό του Ελληνικού Στρατού». Στη συνέχεια τόνισε ότι η Ελλάδα δεν είχε το δικαίωμα να καταλάβει στρατιωτικά την Αυλώνα.


Εντυπωσιακά είναι όσα είπε ο Γ. Θεοτόκης: «Ελέχθη ότι η νησίς δεν έχει καμίαν σημασίαν, δεν πρόκειται όμως περί εκμεταλλεύσεως της νησίδος, αλλά περί της στρατηγικής αυτής αξίας η οποία γίνεται φανερά εκ της επιμονής, μεθ’ ης ζητούσιν να την αποσπάσωσιν αφ’ ημών. Αλλά το ζήτημα τούτο συνδέεται στενότατα και προς το Ηπειρωτικόν και το Νησιωτικόν Ζήτημα. Το ζήτημα το Αλβανικόν δεν ήτο πανευρωπαϊκόν, ως παρετήρησεν ο κ. Υπουργός, αλλ’ ήτο Ιταλο-Αυστριακόν. Αναμφισβητήτως το πρώτον σφάλμα υπήρξε η μη κατάληψις της Αυλώνος».


Ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος υπέπεσε σε ένα τεράστιο ατόπημα, λέγοντας ότι η Σάσων δεν υπήρξε ποτέ ελληνική! Εκτός από όσα αναφέραμε παραπάνω για το καθεστώς του νησιού, πώς η Κυβέρνηση Βενιζέλου, παραχώρησε έδαφος που δεν ανήκε στην Ελλάδα; Και σε ποιον ανήκε; Στην Τουρκία; Στην Αλβανία που μόλις είχε ιδρυθεί; Στην Ιταλία; Συνέχισε λέγοντας ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν θα επέτρεπαν ποτέ να παραχωρηθεί η Σάσων σε άλλη ναυτική δύναμη και ότι η κατάληψη της Αυλώνας δεν θα γινόταν ανεκτή από τους Ιταλούς. Όχι μόνο το θέμα της Σάσωνος, αλλά οι όλοι χειρισμοί Βενιζέλου στο Βορειοηπειρωτικό ήταν απαράδεκτοι…


Ο Ν. Στράτος κλείνοντας τη συζήτηση και θέλοντας να τονίσει τη στρατηγική αξία της Σάσωνος είπε: «Ο βράχος του Γιβραλτάρ θα παρεχωρείτο ευκόλως;».


Ορισμένοι από αυτούς που αναφέραμε, οκτώ χρόνια αργότερα εκτελέστηκαν στο Γουδί. Μία από τις κατηγορίες που τους βάραινε ήταν ότι αμέλησαν να καταλάβουν την Βόρειο Ήπειρο! Τελικά το νομοσχέδιο ψηφίστηκε και έγινε νόμος, ο 272/1914. Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ της 7/6/1914. Στις 2 Ιουλίου 1914 η ελληνική φρουρά εγκατέλειψε τη νησίδα.


Μπορούσε η κυβέρνηση Βενιζέλου να αποφύγει την παραχώρηση της Σάσωνος;


Δυστυχώς στο ζήτημα της Σάσωνος η Κυβέρνηση Βενιζέλου έκανε κάκιστους χειρισμούς. Ενέδωσε στις απαιτήσεις, ιδίως των Ιταλών, έδειξε έλλειψη διορατικότητας και απεμπόλησε ένα νησί τεράστιας στρατηγικής σημασίας, όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια (περισσότερα στο άρθρο της 22/4/1917). Δεν έκανε κανέναν διπλωματικό ελιγμό και παρέδωσε για πρώτη φορά εθνικό έδαφος μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους. Κάποιες μικρές παραχωρήσεις είχαν γίνει στην Τουρκία μετά την ήττα του 1897. Δυστυχώς και τα επόμενα χρόνια η τάση αυτή του Βενιζέλου να παραχωρεί αμαχητί εθνικά εδάφη συνεχίστηκε (βλ. Ανατολική Θράκη). Ποτέ δεν αμφισβητήσαμε ότι χάρη στον Βενιζέλο η Ελλάδα μεγάλωσε πολύ εδαφικά, αυτό όμως δεν παύει να σημαίνει ότι δεν θα κάνουμε κριτική σε κάποιες επιλογές του. 110 χρόνια μετά από το γραφείο μας; Χωρίς να γνωρίζουμε λεπτομέρειες; Αυτό μπορεί να γίνει τώρα, αυτό κάνουμε…


Γιατί δεν έπρεπε να παραχωρηθεί η Σάσων στην Αλβανία;


α. Ήταν ακραίο, απώτατο προς βορρά, σημείο τόσο της παραχωρουμένης περιοχής (Ιόνιος πολιτεία) όσο και του τότε ελληνικού κράτους.


β. Ήταν σημαντική εξ αντικειμένου λόγω της γεωγραφίας της ευρύτερης περιοχής (Στενό του Οτράντο, έλεγχος ηπειρωτικών παραλίων).


γ. Ήταν κατοικημένη από Έλληνες κατοίκους που δεν έμεναν όλο το χρόνο, ίσως, εκεί αλλά διέμεναν περιοδικώς επί μόνιμης βάσεως και μονίμως από φαροφύλακες.


δ. Δεν ήταν άγονη, παρά τα περί του αντιθέτου νομιζόμενα. Ειδικότερα οι χιλιάδες των αναφερομένων εκεί ζώων αποδεικνύουν ότι σε σχέση με την έκταση του νησιού, η βλάστηση για βοσκή ήταν πλούσια.


ε. Ένα νησί επιφάνειας μερικών χιλιάδων στρεμμάτων σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί μικρό. Ο δήμος Καλλιθέας Αττικής έχει έκταση μικρότερη της Σάσωνος ( 4,5 τ.χλμ).


Επί πλέον η Ελλάς αδράνησε κατά την ανέγερση από την Τουρκία έπ’ αυτού φάρου και, σύμφωνα με επισημαινόμενα από τον Σπ. Λάμπρο, στην« Έκθεση φωτισμού των ελληνικών παραλιών » (1889) περιόρισε, εκουσίως, την επικράτεια της (ουσιαστικώς αυτοακρωτηριάσθηκε).


Διαφορετική, ίσως θα ήταν η κατάσταση, εάν η χώρα μας, μετά την ενσωμάτωση της Ιόνιας Πολιτείας, καταλάμβανε τη Σάσωνα, αναρτούσε την ελληνική σημαία, την οχύρωνε, έκτιζε και λειτουργούσε το φάρο, κατασκεύαζε στοιχειώδη λιμενικά έργα και, με κατάλληλους τρόπους, την εποικούσε με μόνιμο (και όχι με μετακινούμενο, έστω και επί μόνιμης βάσεως) πληθυσμό από Αυλωνίτες γεωργοκτηνοτρόφους ή Κερκυραίους και Διαποντίους...!!!


Επίλογος


Η Σάσων είναι ένα από τα Διαπόντια Νησιά. Ακόμα και οι πλέον άριστοι στη Γεωγραφία θα γνωρίζουν μόνο τους Οθωνούς, το Μαθράκι και την Ερείκουσα από τα νησιά αυτά. Σύμφωνα με τον κορυφαίο νησιολόγο Γεώργιο Γιαγκάκη, τα Διαπόντια Νησιά είναι συνολικά 153. Το γνωρίζουν αυτό στα αρμόδια Υπουργεία; Μάλλον απίθανο το θεωρούμε. Ας δούμε τι γράφει ο Γ. Γιαγκάκης για τη Σάσωνα και τη διαχρονική έλλειψη «θαλάσσιας πολιτικής» από τις κυβερνήσεις της χώρας μας: «Έχουμε, όμως, θαλάσσια πολιτική και μάλιστα μακράς πνοής, με προοπτικές δεκαετιών, όπως επιβάλλεται για ένα έθνος κατ’ εξοχήν νησιωτικό και ναυτικό, του οποίου η παρουσία δεσπόζει στο χώρο επαφής τριών ηπείρων; Το παράδειγμα της νήσου Σάσωνος [...] αποδεικνύει ότι τότε τουλάχιστον, δηλαδή στα αμέσως μετά την ενσωμάτωση (1864) των νησιών του Ιονίου και της Αδριατικής χρόνια, η θαλάσσια πολιτική μας αλλά και η στρατηγική μας για τη διεύρυνση του εθνικού χώρου στερούντο προοπτικής. Η διορατικότης των τότε πηδαλιούχων ήταν επί του προκειμένου περιορισμένη ή, στην επιεικέστερη περίπτωση, άλλες προτεραιότητες παραγκώνιζαν τη μέριμνα για τη θαλάσσια στρατηγική της τότε μικρής Ελλάδος»...


Πηγές: Δρ. Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος, «Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΑΓΝΩΣΤΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ», Εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ, 2018.

Πέτρος Πειράτος: «ΝΗΣΟΣ ΣΑΣΩΝ ΜΑΪΟΣ 1864 – ΜΑΪΟΣ 1914: ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ», πρώτη δημοσίευση στην «Κεφαλλονίτικη Πρόοδο"

Γεώργιος Κ. Μέριανος :"ΤΟ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ ΤΩΝ ΔΙΑΠΟΝΤΙΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΖΩΝΕΣ ΘΑΛΛΑΣΙΑΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΣΤΕΝΟ ΤΟΥ ΟΤΡΑΝΤΟ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΣΑΣΩΝΟΣ"


👉 Ακολουθήστε μας στο Facebook

Σχόλια

Δημοφιλέστερα άρθρα

Οθωνοί - Οτράντο: Δεν τα κατάφερε ο Σπύρος Χρυσικόπουλος.

Το "Νησί της Καλυψώς" σύμφωνα με ιστορικούς χάρτες βρίσκεται ΒΔ της Κέρκυρας (φωτογραφίες) diapontia.gr

Δρομολόγια πλοίων για τα Διαπόντια Νησιά. - diapontia.gr

ΟΧΙ στις ανεμογεννήτριες που θα αποτελειώσουν τα Διαπόντια Νησιά.

Οι νέοι αντιδήμαρχοι του Δήμου Κεντρικής Κερκύρας και Διαποντίων Νήσων.

Οθωνοί: Τρικουάζ νερά και 4,5 μήνες καλοκαίρι. Γιατί επιλέγουμε και φέτος να τους επισκεφθούμε.

Νέο άρθρο της Daily Telegraph για τα "ακατοίκητα Διαπόντια Νησιά". - diapontia.gr

Από 1η Μαρτίου ξεκινά το ΒΑΜΟΣ. (Δρομολόγια και τιμές)

Επικοινωνία με τη σελίδα diapontia.gr