Πρώην αρχηγός αλβανικού πολεμικού Ναυτικού: Τι γυρεύει η Ελλάδα στο Ιόνιο?

• Ο πρώην αρχηγός των Αλβανικών Ενόπλων Δυνάμεων σε μία συνέντευξή του στο euronews αναφέρθηκε εκτεταμένα στο θέμα της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας.

Σύμφωνα με τις δηλώσεις του ίδιου, η Ελλάδα παραβιάζει την αμφισβητούμενη ζώνη και πραγματοποιεί μελέτες για υδρογονάνθρακες με τρία πλοία στην περιοχή. 

Τη συγκεκριμένη κίνηση ο ίδιος τη χαρακτηρίζει ως ένα μέσο της Ελλάδας για να ασκήσει πιέσεις στην Αλβανία και να οδηγήσει την υπόθεση στο δικαστήριο της Χάγης και πως η τελευταία μπορεί να χάσει έως και 40 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Επικαλούμενος το διεθνές δίκαιο συμβουλεύει την αλβανική κυβέρνηση να υπενθυμίσει στην Ελλάδα την ύπαρξή του. Όπως δήλωσε, η Ελλάδα δεν θα έπρεπε να προκαλεί παραβιάζοντας τη συγκεκριμένη αμφισβητούμενη ζώνη και πως η Αλβανία θα έπρεπε να συζητήσει και να διαπραγματευτεί για το συγκεκριμένο θέμα χωρίς όρους.

Η Ελλάδα το 2004 ζήτησε από την Αλβανία να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό των θαλασσίων ζωνών. Όμως η Αλβανία ενθαρρυμένη και από τουρκικές παρασκηνιακές παρεμβάσεις, κωλυσιεργούσε θεωρώντας ότι μπορούσε να καθορίσει μονομερώς τα όρια. Έτσι υπέγραψε συμφωνία με βρετανική εταιρεία για διενέργεια γεωλογικών ερευνών, με σκοπό τον εντοπισμό κοιτασμάτων πετρελαίου σε θαλάσσια περιοχή στον νότο της Αλβανίας, που όμως σε ορισμένα σημεία εισερχόταν εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων και θαλασσίων ζωνών.

Στα μέσα του 2006 ανέλαβε την ηγεσία του ελληνικού ΥΠΕΞ η Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία έδωσε νέα ώθηση στο όλο θέμα, ενώ ανέθεσε τις διαπραγματεύσεις στον έμπειρο πρέσβη Γ. Σαββαΐδη. Ήταν η εποχή που η Αλβανία ήθελε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και να αναβαθμίσει τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που έδινε στην Ελλάδα έναν διπλωματικό μοχλό πίεσης. Ωστόσο, υπήρχαν και εμπλοκές στον διάλογο, τόσο πολιτικού όσο και τεχνικού χαρακτήρα.

Όπως γράφει ο τότε Υφυπουργός Εξωτερικών Γιάννης Βαληνάκης στο βιβλίο του «Η Ελλάς των Τεσσάρων Θαλασσών»:

«Η καχυποψία υποδαυλιζόταν χωρίς αμφιβολία από την Τουρκία που προσπαθούσε να υπονομεύσει μια συμφωνία που προφανώς θα ενίσχυε τις ελληνικές θέσεις (ήταν βέβαια και οι επικρατούσες στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας) ,ειδικά ως προς τα πλήρη δικαιώματα των νησιών. Παράλληλα επιδίωκε να υπονομεύσει και γενικότερα τις τότε καλές σχέσεις μεταξύ των κυβερνήσεων Κ. Καραμανλή και Σ. Μπερίσα».

Στην τελική φάση των διαπραγματεύσεων, η αλβανική κυβέρνηση συνέχισε να κωλυσιεργεί. Τότε η ελληνική πλευρά συνέδεσε τις διαπραγματεύσεις για την ΑΟΖ με την κύρωση από το ελληνικό Κοινοβούλιο της Συμφωνίας Σταθεροποίησης και Σύνδεσης Ε.Ε. – Αλβανίας (Stabilization and Association Agreement), που διακαώς επιθυμούσαν τα Τίρανα, αλλά η κύρωσή της εκκρεμούσε στην ελληνική Βουλή από καιρό. Μάλιστα, η Ελλάδα ήταν η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν την είχε κυρώσει.

Η κίνηση αυτή απέφερε καρπούς, καθώς οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν. Ο Κώστας Καραμανλής, ταξίδεψε στα Τίρανα, όπου οι Υπουργοί Εξωτερικών Ελλάδας και Αλβανίας υπέγραψαν «Συμφωνία μεταξύ της Αλβανίας περί οριοθέτησης της Υφαλοκρηπίδας και των υπολοίπων Θαλασσίων Ζωνών που τους ανήκουν βάσει του Διεθνούς Δικαίου» (Agreement entered into between the Hellenic Republic and the Republic of Albania “On the delimination of their respective zones to which they are entitled under International Law”). Επρόκειτο για μια επιτυχία της κυβέρνησης Καραμανλή, όπως παραδέχονται σχεδόν όλοι.

Τι προέβλεπε η συμφωνία Ελλάδας – Αλβανίας για την ΑΟΖ

Στο βιβλίο του στο οποίο αναφερθήκαμε παραπάνω, ο Γιάννης Βαληνάκης, κάνει λόγο για μια «Συμφωνία Πρότυπο», η οποία «για πρώτη φορά καθιέρωνε ένα «σύνορο πολλαπλών χρήσεων» (multi propose boundary), περιλαμβάνοντας έτσι ,τόσο παραδοσιακές ζώνες (χωρικά ύδατα-υφαλοκρηπίδα), όσο και νέες μελλοντικές ζώνες δικαιοδοσίας όπως η Συνορεύουσα Ζώνη και η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη».

Θα αναφερθούμε εδώ στα βασικά σημεία της συμφωνίας.

Η οριοθέτηση έγινε με βάση την «αρχή της ίσης απόστασης, όπως αυτή εκφράζεται από τη μέση γραμμή». Πρόκειται για μία αυστηρή χάραξη της μέσης γραμμής με 150 σημεία, τα οποία υπολογίστηκαν με βάση όλα τα χερσαία και νησιωτικά εδάφη στην υπό οριοθέτηση περιοχή. Το συνολικό μήκος της οριοθετικής γραμμής ήταν 64,4 ν.μ. Πιο σημαντικό για τη χώρα μας, ήταν το γεγονός ότι με τη διμερή αυτή συμφωνία, αναγνωρίζονται πλήρη δικαιώματα (επήρεια) στα νησιά, συμπεριλαμβανομένων αυτών που περιλαμβάνονται από υφάλους. Τη συγκεκριμένη οριοθέτηση επηρέασαν από ελληνικής πλευράς, φυσικά η Κέρκυρα καθώς και οι νησίδες Περιστέρα (ή Τινιόζο ή Καπαρέλλι ή Περιστέρες), που βρίσκεται κοντά στη ΒΑ ακτή της Κέρκυρας και έχει ύψος 30 μ. Στην απογραφή του 1951 είχε 37 κατοίκους, στις επόμενες απογραφές όμως, εμφανίζεται χωρίς κατοίκους. Η οριοθέτηση επηρεάστηκε επίσης από τις νησίδες Ψύλλος και Σέρπα, ως προς τα χωρικά ύδατα, ενώ την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, επηρέασαν η Ερείκουσσα και οι Οθωνοί. Πρόκειται για δύο από τα Διαπόντια νησιά.

Στη Βικιπαίδεια, αναφέρεται ότι πρόκειται για ένα σύμπλεγμα 11 νησιών.

Ο σπουδαίος Γεώργιος Γιαγκάκης όμως, στο «Νησιολόγιο» (σπάνιο βιβλίο του 1995), αναφέρει ότι τα Διαπόντια Νησιά αποτελούνται από 153 νησαία εδάφη! Παρεμπιπτόντως, στο Ιόνιο, αυτό μάλλον το γνωρίζουν ελάχιστοι, υπάρχουν (τουλάχιστον) 949 νησαία εδάφη!

Όταν η Σάσων που βρίσκεται στον Κόλπο της Αυλώνας ανήκει στα Επτάνησα, που παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από τη Μ. Βρετανία το 1864, στα Επτάνησα, ανήκουν προφανώς και τα νησιά που βρίσκονται λίγο βορειότερα της Κέρκυρας. Αλβανικό κράτος, δεν υπήρχε το 1864. Με ποια επίσημα έγγραφα, η Αλβανία κατέχει τα συγκεκριμένα νησιά; Μια απλή, αφελή ερώτηση κάνουμε και περιμένουμε μια απάντηση από το ελληνικό ΥΠΕΞ!

Τέλος, στη Συμφωνία του 2009, για τη χάραξη της μέσης γραμμής μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας, λήφθηκε υπόψη εκατέρωθεν η φυσική ακτογραμμή. Κατά τη χάραξη της μέσης γραμμής, υπολογίστηκαν ως «κλειστοί» όλοι οι κόλποι της Κέρκυρας, της Φτελιάς και της Βούρλιας, ενώ δεν συνέβη το ίδιο για την Αλβανία με τον Κόλπο των Αγίων Σαράντα, που βρίσκεται κοντά στην Κέρκυρα.

Κι ενώ η Συμφωνία ήταν έτοιμη να κυρωθεί πανηγυρικά από τα Κοινοβούλια των δύο χωρών, μετά τις ελληνικές εκλογές που έφεραν στην εξουσία των κυβέρνηση Γιώργου Παπανδρέου, η αλβανική αντιπολίτευση, επικεφαλής της οποίας ήταν ο σημερινός πρωθυπουργός της χώρας Έντι Ράμα, προσέφυγε κατά της Συμφωνίας στο αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, «παρασύροντας τη χώρα σε μια ωμή παραβίαση της βασικής διεθνούς αρχής pacta sunt servanda (οι συμφωνίες πρέπει να τηρούνται), αλλά και περιφρόνηση των υποχρεώσεών της ως συνδεδεμένης με την Ε.Ε. χώρας», γράφει ο Γ. Βαληνάκης. Οι λόγοι για τους οποίους ζητούσε η αλβανική αντιπολίτευση την ακύρωση της Συμφωνίας, ήταν:

α) Η Συμφωνία πάσχει λόγω πληρεξουσιότητας της αλβανικής αντιπροσωπείας, καθώς τα μέλη της δεν έλαβαν την τυπική άδεια που απαιτείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, βάσει του αλβανικού Συντάγματος και εσωτερικής νομοθεσίας.

β) Δεν είναι επαρκώς προσδιορισμένο το αντικείμενο της Συμφωνίας, καθώς αυτό θα έπρεπε με σαφήνεια να προκύπτει από τον τίτλο της (!).

Ας μας επιτραπεί κι εδώ ένα σχόλιο. Η ακριβής ονομασία της Συμφωνίας στα αγγλικά, την οποία αναφέραμε παραπάνω, δεν περιγράφει στον τίτλο της, το αντικείμενο της; Μήπως τα αγγλικά ορισμένων στη γειτονική χώρα είναι μέτρια;

γ) Κατά την οριοθέτηση, δεν έπρεπε να υιοθετηθεί η αυστηρή χάραξη της μέσης γραμμής, διότι λόγω της ανώμαλης διαμόρφωσης των ακτών η εφαρμογή της συγκεκριμένης μεθόδου οδήγησε σε μη ευνοϊκά αποτελέσματα για την αλβανική πλευρά.

δ) Τέλος, κατά την οριοθέτηση, θα έπρεπε να έχουν υπολογιστεί διαφορετικά τα νησιά οι ύφαλοι ως προς τις οποίες δικαιούνται. Μάλιστα, η αλβανική αντιπολίτευση αμφισβήτησε την επήρεια νησιών όπως η Κέρκυρα (!), οι Οθωνοί, η Ερεικούσσα και το Λαζαρέτο (νησίδα κοντά στην ανατολική ακτή της Κέρκυρας, προφανώς με ύπαρξη σ’ αυτό λοιμοκαθαρτηρίου κατά το παρελθόν).

Έτσι, ο Έντι Ράμα και το κόμμα του, υποστήριξαν ότι δόθηκε στην Ελλάδα περισσότερος θαλάσσιος χώρος απ’ ό,τι της αναλογεί.

Το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας, έκρινε τον Ιανουάριο του 2010 ομόφωνα άκυρη τη Συμφωνία, επικαλούμενο διαδικαστικές και ουσιώδεις παραβάσεις που έρχονταν σε αντίθεση με το Σύνταγμα και τη ΣΔΘ, χωρίς όμως να διευκρινίζει ποιες ήταν αυτές.

Η προσφυγή και η απόφαση αυτή, προήλθαν μετά από έντονες πιέσεις της Τουρκίας στην Αλβανία, με μπροστάρη και καθοδηγητή τον εμπνευστή του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», απόστρατο ναύαρχο Τζεμ Γκιουρντέζ (σχετικό ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε πρόσφατα στα «Νέα»).

Πηγή: himara.gr